جناب آقای دکتر حامد کهوند، مقاله خود را با عنوان دلالت پژوهی «سنن الهی» و «حکمرانی» در اندیشه آیت الله خامنه ای دام عزه به شرح زیر ارائه نمودند. نویسندهی محترم مقاله، در آغاز ارائه خود تاکید کردند که «تصمیمگیری» را باید جوهرهی اصلی حکمرانی دانست؛ از نظر او، هر دستگاه حکومتی در نهایت با نوع تصمیمهایی شناخته میشود که اتخاذ میکند و از همینجاست که «سبک تصمیمگیری» اهمیت مییابد. به باور نویسنده، زمانی میتوان از حکمرانی اسلامی سخن گفت که تصمیمگیری در آن نهتنها عقلانی و منظم باشد، بلکه به «سنّتهای الهی» نیز تکیه داشته باشد؛ سنّتهایی که قرآن آنها را قوانین ثابت و تغییرناپذیر حاکم بر هستی معرفی میکند.
ایشان تصریح داشتند که مفهوم «سنن الهی» محدود به قوانین تکوینی طبیعت نیست، بلکه شامل قواعدی میشود که رفتار انسانها و جوامع را نیز دربر میگیرد. به تعبیر او، سنتهای الهی مجموعهای از قواعد شرطیاند: اگر انسان یا جامعه شرطی را فراهم کند، نتیجه و جزای آن نیز بهصورت قطعی رخ خواهد داد. بر همین اساس، این پژوهش معتقد است که حکمرانان اگر این قوانین را بهدرستی بشناسند، دستگاه محاسباتی آنها تقویت شده و تصمیمگیریشان عمق بیشتری پیدا میکند. نویسنده با اشاره به سخنان آیتالله خامنهای یادآور میشود که رهبر انقلاب، سنّت الهی را «قانون الهی در عرصهی تکوین و تشریع» معرفی میکنند و معتقدند که انسان با فراهمآوردن شرایط لازم، میتواند نتایج وعدهدادهشده الهی را محقق سازد. از دید نویسنده، همین دیدگاه است که حکمرانی ایشان را نمونهی عینی حکمرانی مبتنی بر سنن الهی قرار داده است.
در بخش بعد، جناب آقای دکتر کهوند میان دو سبک مهم تصمیمگیریِ عقلانی و شهودی تفاوت میگذارد. او توضیح میدهد که در الگوی عقلانی، تصمیمگیرنده اطلاعات گردآوری میکند، آنها را تحلیل میکند و سپس با محاسبهی پیامدها به بهترین گزینه میرسد. اما در سبک شهودی، نقش تجربه، اخلاق، شخصیت و ایمان در تصمیمگیری بسیار پررنگتر است. به باور نویسنده، حکمرانی اسلامی نمیتواند فقط به یکی از این دو تکیه کند؛ بلکه باید «سبک جامع تصمیمگیری» را برگزیند، یعنی ترکیبی از عقلانیت دقیق و معنویت عمیق. نویسنده محترم در ادامه ارائه خود به سنّتهایی پرداختندکه با تصمیمگیری عقلانی پیوند دارند. او «سنت تغییر» را یکی از مهمترین آنها دانستند؛ سنتی که میگوید هیچ جامعهای تغییر نخواهد کرد مگر آنکه خود دست به تغییر بزند. ایشان از این سنت نتیجه گرفتند که حکمرانانی که به رشد اخلاقی و فکری جامعه توجه میکنند، در حقیقت زمینهی تحقق برکات الهی را فراهم میسازند. همچنین یادآور شدندکه سنتهایی مانند ایمان جمعی، تقوا، احسان، شکرگزاری و استغفار، هر یک نقش مستقیمی در افزایش نعمتها و ثبات اجتماعی دارند.
به باور نویسنده، زمانی عقلانیت در حکمرانی تقویت میشود که تصمیمگیرندگان، پدیدههای سیاسی و اجتماعی را در چارچوب همین سنن تحلیل کنند. او بر اساس بیانات آیتالله خامنهای به این مطلب اشاره کردند که بزرگترین خطای محاسباتی این است که انسان، عوامل معنوی و قوانین الهی را نادیده بگیرد.
از نگاه نویسنده، این بیتوجهی سبب میشود که تصمیمگیرنده تنها بر دادههای ظاهری تکیه کند و از لایههای عمیقتری که بر سرنوشت جوامع اثر میگذارد غافل بماند.
ارائه دهنده محترم در ادامه، نشان دادند که سنتهای الهی چگونه در تصمیمگیری شهودی نیز نقش دارند. ایشان سنت «ایمان» را به عنوان یکی از بنیادینترین سنتها معرفی نمودند و تصریح کردند که ایمان حقیقی، علاوه بر آثار معنوی، نتایج سیاسی و اجتماعی بزرگی نیز به همراه دارد؛ از جمله آرامش جمعی، قدرت مقاومت در برابر دشمن، و ایجاد روحیهی تلاش و امید در جامعه. نویسنده با استناد به قرآن بیان کردندکه جامعهی مؤمن، جامعهای است که دچار ترس و اندوه نشود و در سختترین شرایط از امید تهی نگردد.
سپس توضیح دادند که در الگوی حکمرانی اسلامی، ایمان بهعنوان ستون اصلی تصمیمگیری شهودی عمل میکند و اگر مسئولان، اخلاق و معنویت را در خود تقویت کنند، تصمیمهای آنان نهتنها دقیقتر بلکه برکتخیزتر خواهد بود. دکتر کهوند با اشاره به بیانات رهبری تأکیدکردند که حکومت اسلامی اگر بخواهد به پیشرفت حقیقی دست یابد، باید ایمان را در برنامهریزی، سیاستگذاری و اقدامهای حکومتی جاری سازد.
در پایان ارائه، نویسنده نتیجه گرفتند که سنتهای الهی، ظرفیت بزرگی برای حکمرانی فراهم میکنند، به شرط آنکه تصمیمگیرندگان هم از عقلانیت کافی برخوردار باشند و هم از ایمان و اخلاق لازم. به باور او، حکمرانی موفق در نگاه اسلامی تنها زمانی شکل میگیرد که عقل و معنویت در کنار یکدیگر قرار گیرند و هر تصمیم در پرتو سنن الهی تحلیل شود. در ادامه ناقد ارائه ایشان، جناب حجّت الاسلام دکتر مالکی نقطه نظرات و نقد های خود را نسبت به مقاله مطرح کردند، نویسنده محترم نیز به بخش مهمی از مباحث انتقادی پاسخ دادند. در نهایت با جمع بندی دبیر علمی (استاد قاسم واثقی) و تصمیم گیری رئیس پنل (جناب حجّت الاسلام والمسلمین دکترحاجی صادقی) امتیاز مورد نظر برای این ارائه مشخص و ثبت گردید.