جناب آقای دکتر مهدی سعیدی، مقاله خود را با عنوان مؤلفههای سازنده الگوی مردمسالاری دینی در نگرش آیتالله خامنهای دام ظلّه به شرح زیر ارائه نمودند. نویسنده در آغاز بحث خود توضیح دادند که چرا مسئله نسبت دین و حکومت همچنان به عنوان یکی از مهمترین مناقشات فضای فکری ایران مطرح است. ایشان تأکیدکردند که بررسی این موضوع صرفاً یک بحث نظری نیست، بلکه بهطور مستقیم با کیفیت زندگی مردم، رابطه آنان با دولت و معنای مسئولیتپذیری اجتماعی گره خورده است. به باور ایشان ، هر الگویی از حکمرانی باید بتواند میان «هویت دینی جامعه» و «نیازهای واقعی مردم» پیوند برقرار کند و این همان نقطهای است که در آن بحث مردمسالاری دینی اهمیت پیدا میکند. در ادامه، نویسنده با ارجاع به چارچوب نظری آیتالله خامنهای توضیح دادند که مردمسالاری دینی نه یک ترکیب تصنعی، بلکه تلاشی است برای فهم این نکته که حاکمیت الهی و اراده مردم دو قطب متعارض نیستند. به بیان ایشان، خوانش دقیق منابع اسلامی نشان میدهد که نقش اراده انسان و مشارکت اجتماعی در متن دین نهادینه شده است. در نگاه نویسنده، وقتی قرآن از مسئولیتپذیری اجتماعی سخن میگوید، یا وقتی در سیره پیامبر و امامان بر مشورت، عدالتخواهی، مقابله با ظلم و حضور مردم در عرصه عمومی تأکید میشود، این پیام را منتقل میکند که جامعه دینی بدون حضور مردم، فقط پوستهای ظاهری خواهد بود.
جناب آقای دکتر سعیدی در ادامه به این نکته اشاره کردند که مردمسالاری دینی دو ستون اصلی دارد: یکی «دینی بودن» و دیگری «مردمی بودن». و توضیح دادندکه دینی بودن به معنای غلبه احکام الزامآور یا شکلگرایی صوری نیست؛ بلکه به معنای پیوند اخلاق، معنویت، عدالت و هدفمندی با ساختار حکومت است. از دید ایشان، نظام سیاسی دینی باید خود را مقید به معیارهایی بداند که فراتر از اراده فردی زمامداران است؛ معیارهایی که در منابع دینی ریشه دارند و از آنها انتظار میرود پاسدار کرامت انسان باشند. نویسنده سپس بر مؤلفه دوم یعنی مردمی بودن تمرکز کرده و استدلال نمودند که در مردمسالاری دینی مردم تنها «مخاطب» یا «پیرو» نیستند، بلکه «کنشگر اصلی» هستند. به باور ارائه دهنده مقاله ، ساختار جمهوری اسلامی در اصل میکوشد همین معنا را حقوقی و نهادی کند: یعنی مردم در انتخاب مسئولان نقش دارند، در تعیین سیاستها اثرگذارند و مسئولیت سرنوشت سیاسی خود را بر عهده میگیرند. ایشان یادآورشدند که انتخابات، شوراها، نظارت عمومی و حتی امر به معروف در معنای اجتماعی آن، همگی ابزارهایی هستند که نشان میدهند مردم در این الگو فراتر از رأیدهندهاند؛ آنها شریکِ حکومتاند.
در بخشی دیگر، نویسنده به اهمیت «شایستهسالاری» اشاره داشتند. و اینگونه بیان کردند که معیارهای انتخاب کارگزاران در نظام مطلوب دینی باید از دلِ دو منبع استخراج شود: یکبار از معیارهای اخلاقی و اعتقادی اسلامی، و بار دیگر از رأی و رضایت مردم. از دید او، هیچیک از این دو کافی نیست؛ نه صلاحیت فرد بدون حمایت مردم مشروعیت ایجاد میکند و نه رأی مردم بدون رعایت معیارهای اخلاقی و دینی میتواند ساختاری پایدار ایجاد کند. این توازن، از نظر او، راز پایداری مردمسالاری دینی است.
نویسنده در ادامه تأکید کردند که «کرامت انسان» قلب این الگوست. و توضیح دادند که اگر کرامت انسان پذیرفته نشود، هیچ نوع مشارکت و مسئولیتپذیری واقعی شکل نخواهد گرفت. ایشان با ارائه مستندانی آن را یکی از بنیادیترین مفاهیمی دانستند که آیتالله خامنهای بر اساس آموزههای قرآنی بر آن همواره تأکید داشته اند. براین اساس مردمسالاری دینی بر این باور استوار است که انسان موجودی مختار، آگاه و قابلاعتماد است و باید نقش او در تعیین آیندهاش به رسمیت شناخته شود. سپس با اشاره به این مبنا نتیجه گرفتندکه نگاه دینی به انسان بسیار بالاتر از نقش حداقلیای است که برخی الگوهای صرفاً کارکردی برای مردم قائلاند.
نویسنده در پایان بحث خود، با ارائه تحلیلی برخی از اندیشه های قرآنی آیتالله خامنهای، چنین جمعبندی کردند که مردمسالاری دینی یک پروژه «همیشه در حال شکلگیری» است. ایشان تصریح کردند که این الگو تنها وقتی به کارایی میرسد که دو شرط همزمان محقق شود: نخست پایبندی ساختار حکومت به اصول الهی و معیارهای عدالت، و دوم مشارکت و مسئولیتپذیری مداوم مردم. به باور نویسنده، آنچه آیتالله خامنهای در طی سالها تبیین کردهاند این است که آینده مردمسالاری دینی نه در قالبهای ثابت و بسته، بلکه در تعامل خلاق میان مردم و ارزشهای الهی رقم میخورد؛ تعاملی که میتواند جامعه را به سمت عدالت، پیشرفت و معنویت سوق دهد. در ادامه ناقد ارائه ایشان، جناب حجّت الاسلام دکتر ملّایی نقطه نظرات و نقد های خود را نسبت به مقاله مطرح کردند، نویسنده محترم نیز به بخش مهمی از مباحث انتقادی پاسخ دادند. در نهایت با جمع بندی دبیر علمی (استاد قاسم واثقی) و تصمیم گیری رئیس پنل (جناب حجّت الاسلام والمسلمین دکترحاجی صادقی) امتیاز مورد نظر برای این ارائه مشخص و ثبت گردید.