مبانی حکمرانی اسلامی مبتنی بر اندیشههای قرآنی امام خامنهای دام ظلّه
سخنان رئیس پنل تخصصی
حجتالاسلام و المسلمین دکتر عبدالله حاجی صادقی
نماینده ولی فقیه در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
بسماللهالرّحمنالرّحیم
الحمدلله ربّ العالمین، و الصلوه و السلام علی سیدنا و نبینا ابیالقاسم محمد و آله الطیبین الطاهرین
وقتی به نگاه رهبر معظم انقلاب، حضرت آیتالله العظمی خامنهای دام ظلّه، نسبت به قرآن کریم توجه میکنیم، میبینیم که معظمله قرآن را تنها کتاب تلاوت و معنویت فردی نمیدانند؛ بلکه آن را نقشه جامع هدایت امت و شالوده تمدن اسلامی معرفی میکنند. از منظر ایشان، بخش مهمی از پیام قرآن در اداره جامعه، مدیریت انسانها و ساختن حیات جمعی معنا پیدا میکند. قرآن، کتاب ساخت جامعه اسلامی است؛ کتاب تمدنسازی است در این نگاه، یکی از اصول محوری، پیوند هدایت الهی با اراده و حضور مردم است. رهبر انقلاب بارها فرمودند حکومت دینی نه استبدادی است و نه سکولار؛ حکومتی است که بر پایه «وَأَمرُهُم شورى بَینَهُم» بنا شده است. یعنی مردم در مسیر الهی، نقش اصیل، مؤثر و تعیینکننده دارند، امّا در چارچوب ارزشهای خداوند. این همان امت و امامت است؛ همان مدل حکومتداری اسلام. اصل مهم دیگر در منظومه فکری ایشان عدالت است. عدالت فقط یک توصیه اخلاقی نیست؛ معیار سنجش حکومت و حتی شرط مشروعیت آن است. قرآن فرمود: «لِیَقُومَ النّاسُ بِالقِسط». یعنی فلسفه بعثت پیامبران، برپا داشتن عدالت اجتماعی است. در کنار عدالت، کرامت انسان جایگاهی بنیادین دارد. انسان، مخلوقِ با کرامت الهی است و حکومت اسلامی موظف است آزادیهای مشروع، شأن انسانی و زمینه رشد علمی و معنوی او را محقق سازد.
رهبر انقلاب همچنین بر عقلانیت و علممحوری تأکید ویژه دارند. جمله معروف ایشان این است: «جامعه اسلامی بدون عقلانیت نمیماند.» یعنی نظام اسلامی باید بر پایه علم، تجربه و کارشناسی تصمیم بگیرد، اما خطوط الهی و اصول ثابت دینی را همواره رعایت کند. این همان دعوت همیشگی قرآن است که میفرماید: «أفلا تعقلون»
یکی دیگر از ستونهای فکری ایشان، عزت، استقلال و مقاومت است. آیه «وَلِلَّهِ العِزَّهُ وَلِرَسولِهِ وَلِلمُؤمِنین» مبنای این نگاه است. جامعه مؤمن نباید زیر بار سلطهجویی قدرتهای بیگانه برود. مقاومت در برابر زورگویی، یک تاکتیک نیست؛ یک اصل قرآنی و راهبرد حکومت اسلامی است. در کنار این اصول، اخلاق سیاسی جایگاه ویژهای دارد. مسئول اسلامی باید امین، پاکدست، صادق و متواضع باشد. این همان چیزی است که قرآن به آن فرمان داده و در سیره پیامبر اکرم(ص) و امیرالمؤمنین(ع) تجسم یافته است. بدون اخلاق، هیچ نظامی پایدار نمیماند و رهبری معظم انقلاب همواره به آن تاکید داشته اند. رهبر انقلاب، پیشرفت را در قالب تمدن نوین اسلامی تعریف میکنند؛ تمدنی که پیشرفت علمی و اقتصادیاش با عدالت، معنویت و اخلاق همراه باشد. از نظر ایشان پیشرفتِ بدون عدالت، ناقص و حتی مردود است. همچنین، حکومت قرآنی باید پاسخگو و نظارتپذیر باشد. قرآن ما را به امر به معروف، نهی از منکر و نصیحت مسئولان فرا میخواند. یعنی نظارت مردم، نخبگان و نهادهای صالح، ضامن سلامت و بقای نظام اسلامی است.
این منظومه:
عدالت، معنویت، عقلانیت، مشارکت مردمی، استقلال، اخلاق و پیشرفت عادلانه؛ چارچوب اصلی حکمرانی قرآنی از منظر رهبری معظم انقلاب است؛ الگویی که ریشه در قرآن دارد و جامعه را به سوی قدرت، پاکی، عدالت و الهیبودن سوق میدهد.
نمایندگی ولی فقیه در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ـ به عنوان برگزارکننده این اجلاسیه ـ نیز با توجه به اهمیت این مباحث و ضرورت تبیین این اندیشه نورانی، از ابتدای تشکیل جلسات و شورای علمی کنگره، با دقت و جدیت به بررسی محورها و موضوعات پرداخته است. امیدواریم با تلاش دبیرخانه علمی و همکاری صمیمانه همه عوامل اجرایی، اهداف این اجلاسیه به بهترین شکل محقق شود، انشاءالله